Kreatywne pisanie - walka dobra ze złem

Walka dobra ze złem pojawiała się już w historiach opowiadanych dawno temu przy ognisku. Wspaniali bohaterowie, rozprawiający się z ogromnymi potworami, paskudne wampiry wysysające życie z bezbronnych ofiar, pozbawiona skrupułów wojna między wrogimi rodzinami, która ostatecznie prowadzi do śmierci zakochanych... Problematyka dobra i zła nieustannie zaprząta myśli ludzkości.

CZYM WŁAŚCIWIE JEST DOBRO I ZŁO?

Dobro to bezinteresowność, radość, łagodność, hojność i dobroduszność. Zło to bezwzględność, agresja, żądza zemsty, przemoc i wściekłość. Zazwyczaj właśnie takie cechy przypisuje się tym przeciwstawnym pojęciom.

CZY NAPRAWDĘ TAK JEST?

Weźmy na przykład młodego mężczyznę, który w wyniku napadu, traci całą rodzinę. To tragiczne zdarzenie powoduje, że zawładnęły nim wymienione przeze mnie wyżej cechy negatywne. Pragnie zemsty – decyduje się więc odnaleźć bandytów i zabić. Ten młody mężczyzna to w pewnym sensie postać pozytywna. Nawet zabicie przestępców urasta do rangi dobrego czynu: w ten sposób chroni kolejne potencjalne ofiary. Sytuacja staje się oczywista: bohater jest „dobry”, a napastnicy „źli”.

Przyjrzyjmy się tym ostatnim bliżej. Po wojnie, w trakcie której ich kraj został zdobyty przez obcą armię, zostali wypędzeni ze swoich domów. Byli zmuszeni żyć w lasach, w ubóstwie i zimnie; w pewnym momencie nie mogli już wyżywić swoich rodzin. Dlatego napadają na domy, które kiedyś należały do nich, nie cofając się nawet przed zabiciem ich nowych mieszkańców. Wiedzą, że jeśli nie przyniosą do lasu pożywienia, ich dzieci umrą. Wniosek – to nie napastnicy czy nowi mieszkańcy są „źli”. Winę za zaistniałą sytuację ponosi armia.
Zastanówmy się nad przypadkiem owych żołnierzy. Służą okrutnemu królowi – jeśli się mu sprzeciwią, będą torturowani. Jeśli podporządkują się rozkazom, ich rodziny będą żyć w pięknych domach i otrzymają wystarczająco dużo pieniędzy, by nie głodować. Żołnierze robią więc, co im się każe, żeby ochronić tych, których kochają. Wniosek – ofiary, napastnicy i armia są „dobrzy”, a król jest „zły”. Po raz kolejny mamy oczywistą sytuację.
Król. Nie ma rodziny, całe życie poświęca narodowi i swoim obowiązkom. Konflikt na wschodniej granicy już od dawna pochłaniał wiele ludzkich istnień. Na dodatek długa susza doprowadziła do głodu i ubóstwa. Król wysłał więc swoją armię na wojnę i po krwawej bitwie, zdobył tereny przy wschodniej granicy. Jego naród dostał ziemię pod zabudowę, a koniec konfliktu uratował setki ludzi. Król nie jest więc do końca „zły”.

KTO W TAKIM RAZIE JEST „ZŁY”?

Odpowiedź jest prosta: nikt. Wszyscy bohaterowie, którym się przyglądaliśmy, byli ”źli” tylko wtedy, kiedy nie znaliśmy motywów ich poczynań. W momencie, kiedy okazało się, że mieli powody by napaść, zabić czy wykorzystać, stawali się zupełnie normalnymi ludźmi, którzy mają prawo bronić swoich bliskich. Z tego wynika, że zło istnieje tylko wtedy, kiedy mamy do czynienia z bezpodstawnym okrucieństwem.

BEZPODSTAWNE OKRUCIEŃSTWO = ZŁO?

Nie, zaraz, to też się nie zgadza. „Bezpodstawność” jest kwestią relatywną. Ty może byś umarł dla miłości swojego życia, ale na przykład Johna Doe nie obchodzi, czy twoja miłość umrze: on mógłby ją wydać za własną ukochaną, dom, dzieci, zdrowie, a nawet za swoją kolekcję bejsbolowych kart. Niektórzy Japończycy umarliby za honor, niektóre zakonnice za czystość. Słyszałam o szczepie, którego członkowie w geście szacunku zjadają martwe dzieci. Gdyby tego nie robili, zostałoby to odebrane jako najwyższa obraza w obliczu i tak już skąpego wyżywienia.
Każdy człowiek uzna za ważne coś innego, każdy naród ma własny system wartości. Do tego dochodzi jeszcze fakt, że wszystko się z czasem zmienia, tak jak kształt kontynentów i pozycja gwiazd. Nie stoimy w miejscu, nie mamy więc jednej dobrej odpowiedzi. Dlatego bylibyśmy zarozumiali, gdybyśmy uważali, że sami najlepiej wiemy, co jest dobre, ważne i poprawne. Sprzeczki na ten temat prowadzą donikąd. Rację mają wszyscy, a jednocześnie nikt.

CZEGO MOŻEMY SIĘ Z TEGO NAUCZYĆ?
Dobro i zło nie istnieje. Istnieją tylko ludzie, którzy bronią swoich wartości i celów. Pomyśl o tym, kiedy piszesz swoją historię. Każda myśl i działanie ma swój powód. Jeśli weźmiesz to sobie do serca, nie wpadniesz w kuszącą pułapkę stereotypów.

                                                                                                      Jacqueline Vellguth

Z niemieckiego przełożyła: Agnieszka Turzyniecka. Powyższy artykuł ukazał się pierwotnie na blogu autorki Schriftsteller werden